Merzifon Adını Nerden Alıyor

MERZİFON'UN ADI NEREDEN GELMEKTEDİR

   Merzifon'un ismi ile ilgili iki ayrı söylence vardır. Bunlardan birine göre; MÖ.700'lü yıllarda Merzifon'un 4 km doğusunda, bugün Marınca diye anılan köyün bulunduğu yerde, bölge valisi Barsevinç kendi ismini taşıyan bir kasaba inşa ettirmiştir. Bu kasabanın ismi zamanla değişerek Marsevinç, Mersuvan ve sonra da Merzifon olmuştur. Ancak bu söylentinin tarihi bir dayanağı yoktur.
   Diğer söylentiye göre de; M.Ö.222'de bölge valisi V. Mithridates, bugünkü Merzifon'un yerinde, Merzpond isimli bir kale yaptırmıştı. Bu isim zamanla Merzban, Merzifon şeklinde değişmiştir. 'Merz' kelimesi Farsça'da 'sınır', mahal, sükûn", 'fon' kelimesi de Pont'un Arapçalaştırılmış şeklidir. Buna dayanarak Merzifon'un 'Pond karargâhı' anlamına gelen bir sözcükten türediği iddiası da şüpheyle karşılanmaktadır.
   Tarihi Kalkolitik çağa kadar uzanan yörede bulunan Merzifon'un çekirdeğini Hititler döneminde askerî ve ticarî amaçlarla yapılan, bir sınır karakolu niteliğine sahip küçük bir kalenin oluşturduğu belirtilir. Hitit'ler bu kaleyi ticaret yolunun güvenliği ve Kaşka saldırılarına karşı bir önlem olarak sınır karakolu niteliğinde inşa etmişlerdir. Günümüzde Merzifon'a bağlı Oymaağaç Köyü de önemli bir Hitit yerleşim merkezi idi.
   Kesin olan bir şey var ki, Romalı kumandan Pompeius'un M.Ö 64'te Pontus Kralı III. Mitridates'i yendiği sırada Fazemonid / Phazamonitis adlı bir yerleşme yeri mevcuttu. Pompeius burayı şehir olarak ilan etmiş ve Neapolitis adını vermiş, zamanla Phazemon Neapolis şeklinde anılmıştı. Milattan sonra V. Yüzyılda Bizanslı Stefan şehri Phamidzon (Famizon) olarak kaydetmiştir. Ayrıca Phamadzon, Phameidzon şeklinde de geçen bu ad önce Famezon'a, ardından Mazifon, Marsovan, Mersivan'a dönüşmüş. Selçuklu kaynaklarında "Bazimûn", Fars kaynaklarında "Merzuban" ve Osmanlı döneminin belgelerinde "Merzifon" imlasıyla yazılmıştır.